สวนในบ้าน

สวนในบ้าน (Home Landscaping)

บ้านเป็นปัจจัยพื้นฐาน ที่สำคัญอย่างหนึ่งในการดำรงชีวิต ทุกคนต้องการมีบ้านเป็นของตนเองไม่ว่าจะเป็นบ้านเล็ก บ้านใหญ่ ก็สามารถที่จะให้ความสุขแก่ทุกคนในครอบครัวได้ ปัจจัยที่จะทำให้บ้านน่าอยู่หรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อมทั้งที่ตั้งซึ่งถูกทิศทาง การออกแบบ ที่เหมาะสม เพื่อนบ้าน และสมาชิกทุกคนในครอบครัว ซึ่งมีความเข้าใจซึ่งกันและกัน
บ้าน คือ ที่อยู่อาศัย บ้านที่สวยงามน่าอยู่จะประกอบขึ้นจาก ตัวอาคารและสถานที่โดยรอบ การจัดการตกแต่งบริเวณต่าง ๆ ภายในบ้านจะทำให้อาคารสถานที่นั้น ๆ สวยงามยิ่งขึ้นส่งผลให้เกิดความสุข ทั้งกายและใจแก่เจ้าของบ้านและผู้อยู่อาศัย ตลอดจนเป็นที่สุขตา สุขใจแก่ผู้อื่นที่ได้พบเห็น การตกแต่งบริเวณบ้าน หรือที่อยู่อาศัย อาจจะทำโดยเจ้าของบ้านเอง หรือจ้างวานผู้อื่น ซึ่งโดยทั่วไปแล้ว เจ้าของบ้านจะเป็นผู้ที่เข้าใจความต้องการของตัวเอง และสมาชิกได้มากกว่า ผู้อื่น เพียงแต่เจ้าของบ้าน จะสนใจและเข้าใจธรรมชาติ การเจริญเติบโต ของพรรณไม้ เข้าใจหลักของศิลปะบ้างพอสมควร พร้อมทั้งมีแรงงาน ที่จะช่วยกันจัดและ คอยเอาใจใส่ดูแลรักษา ให้สวนสวยงามอยู่เสมอ ก็จะทำให้บริเวณบ้านมีสวนที่สวยงามได้
การจัดสวนในบริเวณบ้าน ไม่ว่าจะเป็นบ้านขนาดเล็ก หรือขนาดใหญ่ จะแบ่งพื้นที่การจัดสวนออกเป็นส่วน ๆ ซึ่งจะทำให้พิจารณาจัดสวนได้เหมาะสมต่อการใช้งาน ดังนี้

1. บริเวณส่วนสาธารณะ (public area)
2. บริเวณส่วนครอบครัว (family living area)
3. บริเวณส่วนตัว (private living area)
4. บริเวณส่วนบริการ (service area)

บริเวณส่วนสาธารณะ

เป็นส่วนที่อยู่บริเวณหน้าบ้าน มองเห็นได้จากภายนอก ส่วนนี้จะเริ่มตั้งแต่รั้ว ประตู ทางเข้าบ้าน ระเบียง รวมทั้งบริเวณสนาม ด้านหน้าทั้งหมด ส่วนสาธารณะนี้หากมีเนื้อที่กว้างพอก็จะช่วยส่งเสริมให้บ้านสวยงาม สง่า
ลักษณะการจัดสวน บริเวณส่วนสาธารณะ การจัดสวนบริเวณนี้ เริ่มตั้งแต่บริเวณรั้ว ซึ่งอาจจะปลูกพรรณไม้ประดับตามจุดต่าง ๆ ทั้งในรูปที่ปลูกลงดิน หรือปลูกในภาชนะ รวมทั้งปลูกลงในกำแพงก็ได้ ส่วนบริเวณประตู อาจจะปลูกไม้เลื้อยชนิดต่าง ๆ ตามความพอใจของเจ้าของสวน บริเวณทางเดินในพื้นที่ขนาดใหญ่ควรปลูกไม้ให้ร่มเงา เพื่อช่วยลดการสะท้อนแสง และให้ ความร่มรื่น ซึ่งพรรณไม้ให้ร่มเงานี้ควรเลือกใช้ไม้ต้นที่มีดอกสวยงาม และไม่ควรปลูกจนเต็มพื้นที่ ควรพิจารณาเลือกปลูก ตามจุดที่เหมาะสมบริเวณพื้นที่ที่อยู่ใกล้ตัวอาคาร บริเวณระเบียงหน้าห้องรับแขก ควรจัดสวนหย่อมตามส่วนที่จะเป็นจุดเด่นของบ้าน ซึ่งบริเวณนี้อาจจะมีการจัดกลุ่มไม้ประดับรวมกับวัสดุอื่น ๆ มีการทำ สระน้ำบ่อน้ำ (water garden) มีน้ำตก น้ำพุ นอกจากนี้อาจจะ ปลูกไม้ดอก ตามแนวทางเดิน จากบริเวณหน้าบ้านเข้ามาสู่ ห้องรับแขก การจัดสวนบริเวณใกล้ตัวบ้าน ควรพิจารณาเลือกใช้พรรณไม้ ที่เจริญเติบโตช้า เพราะหากพรรณไม้โตเร็วและไม่ได้เอา
ในส่วนสาธารณะนี้ ควรมีการทำ สนามหญ้า เพราะ สนามหญ้า จะช่วยให้ส่วนอื่น ๆ สวยงามดูเด่นขึ้น สนามหญ้าในส่วนสาธารณะ ควรมีเนื้อที่ประมาณครึ่งหนึ่งของพื้นที่ทั้งหมด บริเวณที่จะทำ สนามหญ้า ควรได้รับแสงแดดเต็มที่ เพราะจะทำให้สนามหญ้า มีสีเขียวสดใส แต่ถ้าหากต้องการทำ สนามหญ้าในที่ร่ม ก็ควรเลือกใช้ หญ้าสนาม ให้เหมาะกับพื้นที่นั้น ๆ

บริเวณส่วนครอบครัว

ส่วนครอบครัวจะเป็นส่วนที่ใช้พักผ่อนรวมของครอบครัว ใช้รับรอง หรือจัดสันทนาการกับเพื่อน ๆ ในโอกาสต่าง ๆ ส่วนนี้ควรจะ ต่อเนื่องกับ ห้องพักผ่อน (living room) ซึ่งอาจจะเป็น ลานนอกบ้าน (terrace & patio) ในส่วนของ ครอบครัว นี้จะมีสิ่งก่อสร้าง ที่จะอำนวยความสะดวก เช่น เก้าอี้สนาม ที่นั่งเล่น นอนเล่น รวมทั้งอุปกรณ์สำหรับสันทนาการ เช่น ที่ออกกำลังกาย อุปกรณ์ทำอาหาร เช่น ที่ย่างบาบิคิว รวมทั้งมุมสหรับเด็ก เป็นต้น
ลักษณะการจัดสวน บริเวณส่วนครอบครัว เนื่องจากบริเวณดังกล่าวใช้เป็นที่พักผ่อน ดังนั้นไม้ที่ใช้ปลูกบริเวณนี้ ควรจะเป็นไม้ต้นให้ร่มเงา หรือไม้เลื้อยขึ้นซุ้ม รวมทั้งพรรณไม้พุ่ม หรือไม้ดอก ตามจุดต่าง ๆ สำหรับไม้ต้นอาจจะเป็นไม้ที่มีดอก หรือไม้ผลก็ได้ และเนื่องจากบริเวณนี้จะใช้สอยค่อนข้างมาก หากต้องการทำสนามหญ้า ก็ควรจะเลือก ชนิดของหญ้าสนาม ที่ทนทานต่อการเหยียบย่ำ แต่ทั้งนี้หากต้องการใช้บริเวณนี้ค่อนข้างมาก ควรจะปูพื้นด้วยอิฐ หรือหิน แล้วปลูกพรรณไม้ตามจุดต่าง ๆ ส่วนมุมสำหรับเด็ก อาจจะทำบ่อทราย หรือสิ่งก่อสร้างอื่น ๆ เช่น บ้านตุ๊กตา บ้านบนต้นไม้ ทำกระดานลื่น หรือ ชิงช้าจากไม้ หรือ ยางรถยนต์ ในบริเวณนี้ควรมีไม้ให้ร่มเงา แต่ต้องเลือกพรรณไม้ที่ไม่มีพิษ ไม่มีหนาม และไม่เปราะหักง่าย

บริเวณส่วนตัว

บริเวณนี้จะต่อเนื่องกับห้องนอน ซึ่งอาจจะเป็นเฉลียง ระเบียง (deck & balcony) เป็นบริเวณส่วนตัวโดยเฉพาะ ซึ่งอาจจะใช้นั่งเล่น อ่านหนังสือ หรือรับรองแขกที่สนิทสนมเป็นพิเศษ ลักษณะการจัดสวนบริเวณนี้ หากเป็นบ้านชั้นเดียว ก็จะต้องสร้างฉาก หรือผนงบังสายตาบุคคลภายนอก ทำให้เกิดบริเวณส่วนตัว ซึ่งฉากหรือผนังนี้ อาจจะเป็นต้นไม้ที่ปลูกแล้วตัดแต่งให้ได้ขนาดตามต้องการ หรือจะสร้างขึ้นจากวัสดุอื่น ๆ ก็ได้ แต่จะต้องให้ลมพัดผ่านได้สะดวก ในบริเวณนี้อาจจะทำสวนหย่อมขนาดเล็ก รวมทั้งปลูกไม้ให้ร่มเงาบ้างก็ได้ แต่จะต้องไม่แน่นทึบเกินไป สำหรับบริเวณส่วนตัวที่อยู่ชั้นบน อาจจะปลูกไม้เลื้อยเพื่อให้ร่มเงา รวมทั้งปลูกพรรณไม้ดอก ไม้ใบในภาชนะตามจุดต่าง ๆ หรืออาจจะทำเรือนระแนงปลูกพรรณไม้ก็ได้ อุปกรณ์หรือสิ่งก่อสร้างในบริเวณนี้จะมีเก้าอี้นั่งหรือนอนปรับระดับได้ พร้อมทั้งโต๊ะเล็ก ๆ สำหรับวางหนังสือและสิ่งอื่น ๆ

บริเวณส่วนบริการ

บริเวณนี้จะต่อเนื่องจากครัว โรงรถ หรือส่วนพักผ่อนของครอบครัว เพื่อสะดวกในการให้การบริการ ซึ่งบริเวณนี้ จะเป็น ส่วนหลังบ้านใช้ซักผ้าตากผ้า ล้างจาน รวมทั้งปลูกพืชผักสวนครัว ปลูกไม้ผล การจัดสวน บริเวณนี้จึงไม่เน้นเรื่อง ความสวยงาม มากไปกว่าความสะดวกในการใช้งาน การปลูกพรรณไม้ หากเป็นไม้ผลก็จะปลูกไว้บริเวณริมรั้ว หรือ อาจใช้เป็นร่มเงา ให้กับบางจุด ของพื้นที บริเวณที่มีแสงแดดจัด ก็จะใช้ปลูกพืชผักสวนครัว รวมทั้งใช้ซักผ้าตากผ้า ซึ่งในส่วนนี้มักจะปูพื้นบริเวณด้วยซีเมนต์ การปลูกพรรณไม้อื่น ๆ ก็เพื่อจะเป็นฉากเป็นผนัง ปิดกั้นบริเวณที่ไม่ต้องการให้ผู้อื่นเห็น ซึ่งอาจจะเป็น ไม้พุ่ม ซึ่งมีความสูงเกินระดับสายตา หรือไม่ก็อาจใช้วัสดุอื่น เช่น ไม้ ซีเมนต์บล๊อค กั้นถาวรให้เป็นสัดส่วน
การจัดสวนในบ้าน นอกจากพื้นที่หลักในบ้านแล้วยังมีส่วนอื่นๆ ของบ้าน เช่น บริเวณลานบ้าน (patio) ซึ่งเป็นบริเวณที่ต่อจากตัวบ้าน หากมีพื้นที่มาก ก็สามารถจะจัดทำ สวนหย่อมปลูก พรรณไม้ เช่น ไผ่ ปาล์ม วาสนา หรือจะจัดวางไม้กระถางรวมทั้งทำบ่อน้ำเล็ก ๆ จัดทำสวนหิน วางทางเดินแบบแยก (Stepping Pave) เพื่อใช้สอย นอกจากนี้ภายในบ้าน บริเวณใต้บันได หากไม่มีการ ใช้ประโยชน์ใน บริเวณนี้ ก็สามารถจัดตกแต่งโดยจัดวางวัสดุอุปกรณ์ และพรรณไม้ตามความเหมาะสมได้