สวนน้ำในบ้าน

สวนน้ำในบ้าน...ความสุขเล็กๆ ที่แสนชุ่มฉ่ำ

การจัดสวนสามารถมอบความสุขแก่เจ้าของบ้านได้มากมายมหาศาล

ไม่ว่าจะต้นไม้ใหญ่เล็กนานาพันธุ์ที่ให้ความร่มรื่น ให้ร่มเงา ลดความร้อน ทั้งยังให้ความรู้สึกสดชื่น คลายความเครียดให้บรรเทาลง ทำให้จิตใจนิ่งสงบ รวมไปถึงสร้างบรรยากาศที่แสนจะงดงามของธรรมชาติให้กับ วิมานหลังน้อยๆ ของคุณได้อย่างดีเยี่ยม

นอกเหนือไปจากสวนสีเขียวขจีแล้ว หลายคนคงอยากจะเพิ่มบรรยากาศให้สุนทรีย์มากยิ่งขึ้นไปอีก ด้วยการจัดสวนน้ำ (Water Garden) เล็กๆ ไว้ในมุมใดมุมหนึ่งของสวนตัวเอง ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะว่า ผู้คนส่วนใหญ่คิดและรู้สึกเหมือนๆ กันคือ การมีน้ำในบริเวณสวน หรือในบริเวณบ้าน จะช่วยทำให้เกิดความรู้สึกสดชื่น ร่มเย็น และมีชีวิตชีวาได้มากขึ้น

ว่าแต่ว่า การที่มีสวนน้ำในบ้านจะมีวิธีจัดการอย่างไร ให้เข้ากับพื้นที่ที่เหมาะสมของแต่ละบ้านมากที่สุด ต้องใช้งบประมาณเยอะไหม แล้วที่สำคัญคนที่บ้านมีพื้นที่จำกัดล่ะ จะสามารถมีสวนน้ำน้อยๆ กับเขาได้บ้างหรือเปล่า...

วางแผนให้รอบคอบ

การก่อสร้างสวนน้ำนั้นสามารถทำได้ในทุกพื้นที่ ไม่ว่าเป็นมุมใดมุมหนึ่ง หรือกลางสวนของบ้านเดี่ยวหลังใหญ่ หรือแม้แต่บนชั้นดาดฟ้า ริมระเบียงเล็กๆ ของทาวน์เฮาส์พื้นที่น้อยก็ยังทำได้

รูปแบบต่างๆ ของสวนน้ำในสวนที่เราต้องการจะทำ และเห็นว่ามีความเหมาะสมกับพื้นที่ที่จะทำ จะมีตั้งแต่รูปแบบที่ง่ายที่สุดคือ การหาอ่างหรือภาชนะอื่นที่สามารถบรรจุน้ำได้มาตั้งวางและจัดให้มีองค์ประกอบ เช่น ปลูกไม้น้ำ เลี้ยงปลา ไปจนถึงการทำบริเวณลำธารน้ำ หรือน้ำตกจำลองขนาดใหญ่

สำหรับคนที่มีพื้นที่จำกัด ทางเลือกดีๆ และง่ายที่สุดก็คือ สวนน้ำน้อยๆ ที่จัดวางไว้มุมใดมุมหนึ่งภายนอกและภายในบ้าน

สวนน้ำภายนอกบ้าน

หากคุณมีระเบียงหรือพื้นที่ขนาดเล็กก็เพียงพอ ที่จะสร้างสวนน้ำได้แล้ว อ่างบัวสักใบ ก้อนหิน ก้อนกรวดอีก สักหน่อยก็เป็น สวนน้ำได้อย่างง่ายๆ สบายๆ หรือถ้าที่แคบกว่านั้นก็ทำสวนน้ำกัน บนผนังหรือกำแพงเสียเลย

สำหรับสวนภายนอกบ้านนั้น สิ่งที่ต้องระวังสำหรับ เมืองร้อนอย่างเราก็คือ แมลง และยุง จึงต้องให้ความสำคัญกับการเลือกพันธุ์ไม้ด้วย

ขณะที่สวนน้ำภายในบ้าน ถ้าเป็นบริเวณภายในบ้าน ที่สามารถเปิดระบายอากาศได้ดี การมีสวนน้ำ ก็ไม่เป็นปัญหา แต่ถ้าเป็นห้องที่ปิดมิดชิด ก็ไม่อยากจะแนะนำให้ทำสวนน้ำเป็นเรื่องเป็นราว เพราะจะไม่สามารถระบายความชื้นออกไปได้ จึงอาจเสี่ยงต่อการเกิดเชื้อรา และเชื้อโรคต่างๆ รวมทั้งเครื่องปรับอากาศก็จะต้องทำงานหนักเพื่อการปรับลดความชื้นภายในห้อง ทำให้ต้องสิ้นเปลืองพลังงานไฟฟ้า และลดอายุการใช้งานของเครื่องปรับอากาศให้สั้นลง

สำหรับคนที่มีพื้นที่ในสวนเยอะ ส่วนใหญ่มักจะพยายามจัดสวนให้เลียนแบบธรรมชาติ หรือให้เกิดความเป็นธรรมชาติมากที่สุด โดยการสร้างหรือขุดแหล่งเก็บกักน้ำ เช่น บ่อปูน บ่อสำเร็จ หรือบ่อดินแบบธรรมชาติไว้สำหรับเลี้ยงปลา และพรรณไม้น้ำต่างๆ รวมถึงพรรณไม้ริมบ่อเพื่อให้เกิดความร่มเย็น

นอกจากนี้ ยังอาจสร้างเป็นน้ำตกจำลอง ทำน้ำพุ ยิ่งถ้าสามารถทำศาลาหรือชานสำหรับนั่งพักผ่อนที่บริเวณสวนน้ำ ได้สัมผัสกับเสียงของสายน้ำ ดื่มด่ำกับบรรยากาศของพรรณไม้รายรอบ คงช่วยเพิ่มบรรยากาศให้คล้ายคลึงกับธรรมชาติมากยิ่งขึ้น

ประเภทของสวนน้ำในบ้านที่ได้รับความนิยมมากที่สุด มีตั้งแต่สวนน้ำตกแบบสวนน้ำตกในธรรมชาติ ประเภทสวนป่า ประเภทน้ำพุในสระน้ำ ประเภทสระน้ำในบ้าน ประเภทมีแม่น้ำหรือลำธารไหลผ่านบริเวณบ้าน บ่อน้ำหรือสระน้ำขนาดใหญ่ในพื้นที่ตัวบ้าน ประเภทการสร้างน้ำพุขนาดเล็กในมุมสวนต่างๆ ในบริเวณสวนของบ้านหรือในตัวบ้าน ประเภทการสร้างสวนน้ำตกขนาดเล็กในมุมต่างๆ ของสวนในบ้าน ประเภทการสร้างบ่อน้ำขนาดในเล็กในมุมพักผ่อนของตัวบ้าน และประเภทการนำชุดเครื่องดินเผาที่ใส่ได้ในแบบต่างๆ มาใช้ในการจัดสวนตามมุมต่างๆ

สาระน่ารู้เกี่ยวกับการจัดสวนน้ำ

หัวใจหลักของการออกแบบสวนน้ำก็คือ “น้ำ” โดยสวนน้ำจะถูกกำหนด ให้ต่อเนื่องกับพื้นที่ที่เป็น “น้ำ” ซึ่งวางไว้เป็นตำแหน่งหลักเป็น อันดับแรก สระหรือบ่อนั้นควรอยู่ใกล้ท่อระบายน้ำ หรือก๊อกน้ำ เพื่อความสะดวก ในการทำความสะอาด และควรจัดพื้นที่ให้ เดินเข้าไปถึงได้สะดวก เพื่อง่ายในการดูแลด้วย

ตำแหน่งที่เหมาะสมของบ่อน้ำควรจะเป็นมุมรั้ว ริมรั้ว ผนังบ้าน ริมระเบียง หรือผนังกระจก ลำธารควรอยู่ริมรั้ว ผนังบ้าน ริมระเบียง ผนังกระจก หรือกลางสนาม ส่วนน้ำตกควรจะอยู่บริเวณมุมรั้ว ริมรั้ว ผนังบ้าน ...ขอแนะนำเพิ่มเติมนิดนึงว่า ควรปลูกต้นไม้เป็นฉากหลังด้วย เพื่อไม่ให้เห็น น้ำตกโผล่ออกมาจากริมรั้ว

บ่อน้ำนั้น หากเป็นบ่อปูนซีเมนต์หรือคอนกรีต น่าจะเหมาะสมกับอาคาร พักอาศัยมากกว่าบ่อดินธรรมชาติ และไม่ควรมีขนาดใหญ่เกินไป เนื่องจากเป็นการเปลืองโครงสร้าง การจัดสวนน้ำที่ดีควรใช้แนวคิดจากธรรมชาติ ไม่ว่าจะเป็นบ่อน้ำ ลำธาร หรือน้ำตก แล้วเลียนแบบย่อลงมาไว้ในสวน ไม่ควรติดตั้งกับบ่อดิน หรือบ่อที่ไล้ผิวด้วยดินเหนียว เพราะจะมีปัญหาเรื่องการอุดตันในหัวน้ำพุ และเครื่องสูบน้ำ เนื่องจากน้ำในบ่อดินเป็นน้ำที่ไม่ใสสะอาด เต็มไปด้วยเศษโคลนดิน และสิ่งอื่นๆ ที่แขวนลอยอยู่ในน้ำ

เมื่อพูดถึง “น้ำ” ในสวนแล้ว องค์ประกอบในส่วนนี้ ในสวนที่มีลำธาร เชื่อว่าหลายๆ คนต้องนึกถึง “สะพาน” แน่ๆ จึงแนะนำว่า หากเป็นสะพานแคบๆ ไม่กว้างพอสำหรับทำราวสะพานทั้ง 2 ข้าง ก็อาจจะทำเป็นราวสะพานข้างเดียวก็ได้

นอกจากนี้ องค์ประกอบของสวนน้ำอื่นๆ เช่น ศาลาริมน้ำ สิ่งสำคัญสุดก็คือ ความแข็งแรง ควรให้วิศวกร หรือสถาปนิก ช่วยคำนวณให้ ส่วนรูปแบบนั้น สามารถเลือก สไตล์ที่ชอบได้เลย แต่ควรจะให้มีความโปร่ง โล่ง สบาย เพื่อให้เหมาะสมกับ การพักผ่อน

การวางแปลนของพรรณไม้ในสวนน้ำ พรรณไม้ที่อยู่บริเวณ บ่อน้ำและตัวน้ำตก ต้องคำนึงถึงความสมจริงด้วย ถ้าเป็นไม้ดอกดกหรือดอกสีสด จะไม่เหมาะนัก น่าจะเป็นไม้พุ่มหรือไม้ใบสีเขียวมากกว่า

ตัวอย่างของพรรณพืชในส่วนนี้ก็คือ ไม้ยืนต้นอย่างแคนา จิกน้ำ ไทรแก้ว แก้ว ประยงค์ ชงโค เสี้ยว ขี้เหล็กอเมริกัน พู่จอมพล พุดตาน พฤกษ์ ชัยพฤกษ์ โมกมัน แปรงล้างขวด หรือไม้พุ่มอย่างแก้วพุ่ม ชาดัด ตะโก ข่อย เล็บครุฑ ปรง พุดจีบ เข็มเชียงใหม่ หรือไม้คลุมดิน เช่น สนเลื้อย หีบไม้งาม เข็มพิษณุโลก หลิวดอก หลิวใบ เฟิร์น เป็นต้น

ที่พิเศษก็คือ ถ้าท่านใดมีเนื้อที่มากหน่อย ก็สามารถปลูกต้นไม้ที่ใหญ่ เช่น พวกไทร ข่อย หรือไม้ที่มีลูกไม้ให้นกหรือกระรอกทานได้ หรือทำบ่อปลาสร้างธรรมชาติ จะสามารถดึงดูดให้พวกนกสวยๆ และสัตว์น่ารักๆ เข้ามาทำรัง และเข้ามาเล่นน้ำ สร้างบรรยากาศป่าดงดิบอุดมสมบูรณ์ได้อย่างเหมือนจริง

เลือกพรรณไม้ให้เหมาะ

การเลือกใช้พรรณไม้สำหรับการจัดสวนน้ำ ต้องพิจารณาลักษณะนิสัยของพรรณไม้ก่อนเป็นอันดับแรก พรรณไม้เหล่านั้นต้องสามารถ เจริญเติบโตได้ในสภาพชื้นแฉะ มีน้ำท่วมขัง ไม่ว่าจะเป็นไม้ยืนต้น ไม้พุ่ม ไม้คลุมดิน รวมไปถึงไม้น้ำ และในสภาพธรรมชาติพรรณไม้ ที่อยู่รอบสระน้ำหรือน้ำตก ส่วนใหญ่เป็นไม้ใบมากกว่าไม้ดอก

รูปร่างและผิวสัมผัสของพรรณไม้ที่เหมาะกับสวนน้ำ ส่วนใหญ่ควรเป็นพรรณไม้ที่มีผิวสัมผัสละเอียด ไม่ว่าจะเป็นไม้ต้น ไม้พุ่ม ไม้คลุมดิน ควรเลือกที่มีขนาดใบละเอียดเล็ก เช่น หลิว ไทรชนิดต่างๆ โมก แก้ว แต่บางครั้งก็พบว่าไม้ต้นที่มีรูปร่างกิ่งก้าน และรูปทรงของใบสวยงาม โดดเด่น ก็เหมาะสมเช่นกัน เช่น ปาล์มขนาดเล็ก จั๋ง ตีนเป็ดน้ำ น้ำเต้าต้น หรือแม้แต่ลั่นทมก็สามารถนำมาใช้ประกอบการจัดสวนน้ำได้

นอกจากนี้ พวกที่มีเส้นใบเรียวยาวก็ยังให้ความรู้สึกที่เข้ากันได้กับบรรยากาศของสวนน้ำด้วย เช่น เฮลิโคเนีย ขิงแดง ดาหลา เอื้องหมายนา พลับพลึง เตยหอม ว่านน้ำ หลิวใบ เฟิร์นชนิดต่างๆ ว่านสี่ทิศด่าง กำแพงเงิน เศรษฐีไซง่อน ซุ้มกระต่าย หนวดปลาดุกแคระ

ส่วนไม้น้ำมีให้เลือกใช้มากมายหลายชนิด กลุ่มไม้น้ำที่ให้ดอกสวยงามอย่างเช่น บัวอเมซอน คล้าน้ำ อาจจะเหมาะกับสวนป่า สวนธรรมชาติ สวนทรอปิคัล หรือสวนบาหลี แต่หากเป็นไม้น้ำที่ทรงพุ่มโดดเด่น มีเส้นใบเรียวยาวคล้ายหญ้า เมื่อนำมาปลูกเป็นไม้น้ำกระถาง ก็จะเหมาะกับสวนน้ำที่มีน้ำตกผนังสมัยใหม่มากกว่า ปัจจุบันนี้มีผู้นำไม้น้ำจากป่าชายเลน มาขายเป็นไม้น้ำกระถางอีกด้วย ไม้น้ำจากป่ายชายเลนนี้ เมื่อปลูกเลี้ยงไปได้ระยะหนึ่งจะมีรากบริเวณโคนต้นสวยงาม เป็นไม้ประดับสวนน้ำที่น่าสนใจอีกกลุ่ม

สิ่งสำคัญที่สุดในการจัดสวนน้ำ หากขาดเรื่องการใส่ใจดูแลที่ดี บริเวณสวนน้ำนั้นจะเป็นบริเวณที่ขี้เหร่ที่สุดได้

ดังนั้น ก่อนตัดสินใจมีสวนน้ำจงวางแผนให้รอบคอบ ทำความรู้จักกับองค์ประกอบแต่ละอย่างในการสร้างสวนน้ำให้ละเอียดเสียก่อน เพื่อจะได้ไม่เสียดายแรง เสียดายเงินในภายหลัง เมื่อพบว่าความใฝ่ฝันจะมีสวนน้ำของเราล้มเหลวไม่เป็นท่า