อโรมาเทอราพี Aromatherapy

อะโรมาเทอราพี (aromatherapy) มาจากรากศัพท์ 2 คำ คือ aroma ซึ่งหมายถึง กลิ่นหอมจากน้ำมันหอมระเหย และ therapy ซึ่งหมายถึง การบำบัด ดังนั้น จึงหมายความถึง ศาสตร์ของการใช้น้ำมันหอมระเหยจากพืช เพื่อส่งเสริมให้สุขภาพจิต และสุขภาพกายให้ดีขึ้น และมีชื่อเป็นทางการคือ คันธบำบัด จัดได้ว่าเป็นศาสตร์เก่าแก่ของโลก เริ่มจากสมัยอิยิปเมื่อ 6,000 ปีที่ผ่านมา นอกจากนี้ยังมีการใช้ในจีน และอินเดีย เมื่อประมาณ 3,000 ปีมาแล้ว การใช้ประโยชน์ของน้ำมันหอมระเหย ต่อร่างกายและจิตใจ ส่วนใหญ่มักจะทำโดยการสูดดมและการใช้ผ่านผิวหนัง ในกรณีการใช้ผ่านผิวหนังมักจะมีการเจือจางก่อนเสมอในน้ำมันพืช เช่น sweet almond oil, apricot kernel oil และ grapeseed oil เป็นต้น

น้ำมันหอมระเหยที่ใช้ในการรักษา (Therapeutic oils)

น้ำมันหอมระเหยที่ใช้ในการรักษา จะต้องมีความบริสุทธิ์และคุณภาพสูง ซึ่งทั้งนี้คุณภาพของน้ำมันจะขึ้นอยู่กับภูมิอากาศ และสถานที่ปลูกหรือแหล่งปลูกเป็นหลัก นอกจากนี้ยังขึ้นอยู่กับวิธีการปลูก การดูแลรักษา การเก็บเกี่ยว และ วิธีการสกัดเอา น้ำมันหอมระเหย

มีดอกไม้หลายชนิดเช่น ไวโอเล็ท การ์ดเนีย ฟรีเซีย หรือไลแล็ค เราไม่สามารถสกัดน้ำมันหอมระเหยออกมาได้ ทั้งนี้เพราะลักษณะดอกที่บอบบาง และไม่เหมาะที่จะสกัดโดยกลั่นด้วนไอน้ำ กอรปกับราคาที่แพงมากของดอกไม้สด ทำให้บางครั้งมีการผสมน้ำมันหอมที่เป็นสารเคมีสังเคราะห์ ซึ่งเรียกว่า เพอร์ฟูม (perfume) เพื่อให้ได้กลิ่นดอกไม้เหล่านี้ แต่เพอร์ฟูมจะไม่มีผลในการรักษาเลย

สิ่งสำคัญในการเลือกตัดสินใจเลือกซื้อน้ำมันหอมระเหยที่เป็นของแท้และบริสุทธิ์คือ ให้อ่านฉลาก ที่ติดภาชนะบรรจุ หรือสอบถามข้อมูลรายละเอียดจากบริษัทที่ขายในหัวข้อต่อไปนี้

1. ข้อมูลพื้นฐานจากตัวแทนจำหน่าย

- ประเทศผู้ผลิต

- ชื่อทางวิทยาศาสตร์

- ส่วนของพืชที่ใช้กลั่นเอาน้ำมัน

- กระบวนการสกัด

2. สอบถามเกี่ยวกับวิธีการสกัด

การสกัดน้ำมันหอมระเหยมีหลายวิธีการ ดังต่อไปนี้

2.1 การกลั่นด้วยไอน้ำ

น้ำมันหอมะเหยเกือบทั้งหมดมักจะสกัดโดยการกลั่นด้วนไอน้ำ โดยในระหว่างการกลั่นส่วนของพืชจะสัมผัสไอน้ำ จนกระทั่งน้ำมันหอมระเหยจะระเหยไปเพราะถูกความร้อน น้ำมันหอมระเหยที่ระเหยไปพร้อมกับไอน้ำ เมื่อผ่านไปยังท่อหล่อเย็น จะทำให้ทั้งน้ำมันและไอน้ำ กลั่นตัวกลายเป็นของเหลว และหยดตกลงมาในภาชนะรองรับโดยน้ำมันจะลอยเป็นชั้นอยู่ด้านบน ส่วนชั้นล่างเป็นน้ำ ทำให้สามารถแยกเอาน้ำมันออกได้ อย่างไรก็ตามการกลั่นด้วยไอน้ำควรจะทราบ ความดัน อุณหภูมิ และเวลาที่ใช้ในการกลั่นที่เหมาะสมของพืชแต่ละชนิด

2.2 การบีบเย็น (cold pressed)

การบีบเย็นเป็นกระบวนการสกัดเอาน้ำมันหอมระเหยที่มีคุณภาพดี เพราะไม่ถูกความร้อน เช่น ในกรณีของน้ำมันหอมระเหยจากเปลือกส้ม จะทำได้โดยผ่านเอาผิวส้มมาบีบ จากนั้นจึงกรอหรืออาจจะเข้าเครื่องเหวี่ยง เพื่อแยกเอาน้ำมันซึ่งอยู่ส่วนบนออกมา ต้องระวังในการเลือกวัตถุดิบเนื่องจากปัจจุบันมีการฉีดยาฆ่าแมลงที่ผลส้ม อาจจะติดอยู่ได้ดังนั้นต้องหลีกเลี่ยงวัตถุดิบแบบนี้ ควรหันมาใช้ส้มที่ไม่มีการใช้ยาฆ่าแมลง

2.3 การสกัดด้วยคาร์บอนไดออกไซด์เหลว

มีการใช้คาร์บอนไดออกไซด์เหลวในการสกัดน้ำมันหอมระเหยออกจากสมุนไพรแห้งเช่น ขิง และ โคเรียนเดอร์ (coniander) โดนการสกัดจะทำภายใต้ความดัน

2.4 แอ็บโซลุท (absolutes)

การสกัดแบบนี้จะสกัดด้วยนำละลายอินทรีย์ เหมาะกับดอกไม้ที่บอบบางและไม่ทนต่ออุณหภูมิสูง ยกตัวอย่างเช่น มะลิ และกุหลาบ โดยการนำดอกไม้ใส่ลงในตัวสารละลายอินทรีย์ เช่น เฮ็กเซน และทิ้งไว้ระยะหนึ่งจากนั้นจึงนำมากรองแยกเอาชั้นเฮ็กเซนออกมาและระเหยทิ้งไป จากนั้น นำส่วนที่เหลือมาละลายด้วยแอลกอฮอล์ เพื่อแยกส่วนของไข (wax) ออกไป นำส่วนแอลกอฮอล์ที่ได้ระเหยแอลกอฮอล์ออกไปก็จะได้น้ำมันหอมระเหย ซึ่งอาจจะมีแอลกอฮอล์ปนอยู่เล็กน้อย

การอ่านฉลากของน้ำมันหอมระเหย

หลักการเลือกกลิ่นน้ำมันหอมระเหย

ตารางที่ 2 ตัวอย่างสูตรผสมสำเร็จของน้ำมันหอมระเหย

สิว

สามารถใช้น้ำมันหอมระเหยรักษาสิวซึ่งเกิดจากเชื้อ Acne vulgaris ได้ โดยการอาจใช้ในรูปนำมันนวดใบหน้า โดยใช้ Carrier oil เช่น apricot kernel เป็นต้น นอกจากนี้อาจใส่ผสมลงในครีม หรือโลชั่นทำความสะอาดผิว นอกจากนี้ยังผสมลงในสบู่เหลวอย่างอ่อน ดังสูตรต่อไปนี้

- สบู่เหลวอย่างอ่อน 100 มล.

- Lavender 7 หยด

- Tea Tree 5 หยด

- Geranium 3 หยด

- Neroli 5 หยด
ในกรณีที่จะทำในรูปครีมและนำมันนวด ก็เพียงแทนที่ สบู่เหลวด้วยเนื้อครีมและ carrier oil ตามลำดับ ดังสูตรต่อไปนี้

- Bergamot 2 หยด

- Chamomile 2 หยด

- Sunflower oil (น้ำมันดอกทานตะวัน) 30 มล.

Cellulite (สำหรับน้ำมันนวด)

สูตร 1

- Lavender 4 หยด

- Juniper 4 หยด

- Rosemary 4 หยด

- Sesame oil (น้ำมันงา) 60 มล.

สูตร 2

- Rosemary 4 หยด

- Lemon 4 หยด

- Geranium 9 หยด

- Sweet almond oil 60 มล.

สูตรน้ำมันหอมระเหยสำหรับ Menopause

ใช้เป็นนำมันนวด ใส่ในอ่างอาบน้ำ หรือใส่ในตะเกียงจุด (bumer) น้ำมันหอมระเหยจะช่วยปรับสมดุลของประจำเดือน และช่วยลดอาการที่ผิดปกติได้บ้าง ทั้งนี้เพราะน้ำมันหอมระเหยแต่ละชนิดจะมีประโยชน์ที่ต่างกันไป เช่น geranium จะช่วยปรับสมดุลของฮอร์โมน น้ำมันดอกกุหลาบช่วยเพิ่มแรงบีบตัวของมดลูกและปรับสมดุลประจำเดือน sweet fennel มีประโยชน์ที่เป็น phytoestrogen ส่วนพวก chamomile, bergamot, มะลิ, neroli และกระดังงา (Ylang-Ylang) จะช่วยให้สงบผ่อนคลาย และลดความเครียด

ร้อนวูบวาบ (hot flushes)

- Clary sage 10 หยด

- Geranuim 10 หยด

- Sage 10 หยด

- Lemon 5 หยด

- Evening primrose oil 50 มล.

 

เหงื่อออกกลางวันและกลางคืน

- Cypress 10 หยด

- Sage 5 หยด

- Grapefruit 10 หยด

- Apricot kernel oil 50 มล.

อาการบวมน้ำ

- Sweet fennel 5 หยด

- Juniper 5 หยด

- Lemon 10 หยด

- Geranuim 10 หยด

- Apricot kernel oil 50 มล.

ในตารางที่ 3 ได้รวบรวมประโยชน์นำมันหอมระเหยพร้อมกับข้อระมัดระวัง และข้อห้ามใช้ เพื่อประโยชน์ใน การเลือกใช้ได้อย่างถูกต้อง

ตารางที่ 3 การเลือกใช้นำมันหอมระเหย และข้อควรระวัง