พัฒนาการของมนุษย์วัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่

วัยรุ่น วัยผู้ใหญ่

วัยรุ่น

วัยรุ่นเป็นวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างมากต่อเด็ก ทั้งนี้เพราะร่างกายทั้งของผู้หญิง และผู้ชายจะเตรียมเปลี่ยน จากลักษณะความเป็นเด็กเข้าสู่ความเป็นผู้ใหญ่ แต่ร่างกายจะเจริญเติบโตไม่พร้อมกัน เช่นความเจริญเติบโตของกระดูก และกล้ามเนื้อไม่สัมพันธ์กัน ดังนั้นจะเห็นได้ว่าพอเข้าวัยรุ่นเด็ก จะตัวยาวแขนยาวเก้งก้างไปหมด มีเสียงที่เปลี่ยนไปเช่น ถ้าเป็นเด็กชายก็จะเสียงแตก มีสิว บางคนมีกลิ่นตัวเป็นต้นหงุดหงิดง่ายวิตกกังวล ซึ่งล้วนเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกาย การเข้าสู่วัยรุ่นเด็กแต่ละคนจะเจริญเติบโตไม่พร้อมกันแต่พบว่า เด็กชายจะเจริญเติบโตช้ากว่าเด็กหญิงประมาณ 1-2 ปีสำหรับวัยรุ่น เริ่มนับตั้งแต่ร่างกายของหญิงและชายพร้อมที่จะเจริญพันธุ์ ในผู้ชายจะแสดงอาการให้เห็นคือ การที่สามารถหลั่งอสุจิออกมา เป็นระยะที่ร่างกายถึงวุฒิภาวะ การทำงานต่างๆ ของร่างกายและระบบประสาท รวมทั้งอวัยวะอื่นๆ ทำงานประสานงานกันอย่างดี ในผู้หญิงเริ่มที่การมีรอบเดือน ได้แก่ การที่ไข่สุกพร้อมที่จะรอการผสม และเมื่อไม่มีสเปิมร์เข้าไปผสมไข่จะหมดอายุและจะสลายตัวพร้อมๆ กับการหลุดลอกตัวของผนังมดลูกทำให้มีเลือดไหลออกมาซึ่งเรียกว่า ประจำเดือน

ลักษณะเด่นของระยะนี้คือการโตวันโตคืน ลักษณะทางกาย อารมณ์ สังคมจะพัฒนาไปอย่างรวดเร็วมาก ส่วนที่สังเกตได้ชัดได้แก่น้ำหนัก ส่วนสูง แขน ขา ลำตัว เค้าหน้า หนวดเครา และขน เสียงแตกพร่า นมแตกพานในผู้ชาย ส่วนผู้หญิงก็จะเพิ่มส่วนที่เป็นหน้าอก สะโพก ในวัยนี้ชายหญิงจะมีความรู้สึกทางเพศ รวมไปถึงความต้องการทางเพศด้วย ดังนั้นการคบเพื่อนจึงเปลี่ยนไปจากเดิมอาจจะคบเพื่อนเป็นกลุ่มๆ พอเข้าวัยรุ่นเด็กจะเริ่มคบเฉพาะคนที่ตนสนใจ หรืออาจกล่าวได้ว่าเริ่มสนใจเพศตรงข้ามมากขึ้น จากสาเหตุนี้เองทำให้เด็กมีบุคลิกภาพที่เปลี่ยนแปลงไป ทั้งหญิงและชาย จะเริ่มหันมาสนใจรูปร่างหน้าตามากขึ้น เนื่องจากในระยะนี้เป็นระยะของการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมนเด็กอาจจะรู้สึกรำคาญกับเรื่องสิว อย่างไรก็ดีวัยรุ่นจะมีลักษณะการพูดจาที่เป็นผู้ใหญ่มากขึ้น มีความมั่นใจมากขึ้นสามารถเข้าสมาคมได้อย่างมั่นใจ อย่างไรก็ดีวัยรุ่นจะชอบอิสระไม่ต้องการให้ใครมาบังคับควบคุม เริ่มมีปรัชญาชีวิตของตนเองและพัฒนาปรัชญาชีวิตที่ตรงกับความต้องการของตนเองมากขึ้น นักจิตวิทยาส่วนใหญ่เชื่อว่าวัยรุ่นเป็นวัยหัวเลี้ยวหัวต่อของชีวิต เพราะช่วงนี้ทั้งหญิงและชายอาจมีอารมณ์ที่รุนแรงพอๆ กันทั้งนี้ขึ้นอยู่กับพฤติกรรมของคนในครอบครัวด้วย ครอบครัวต้องไม่เลี้ยงดูลูกๆ ด้วยอารมณ์และความรู้สึกมากเกินไปซึ่งจะทำให้เด็กเกิดความกดดัน ถ้าวัยรุ่นเก็บกดมากและหนีไปสู่การเรียนเด็กอาจจะเป็นเลิศทางการเรียนแต่มีวัยรุ่นหลายคนที่หนีความกดดันไปสู่วิธีการอื่นทำให้เกิดการทำร้ายตัวเอง ติดยาเสพติด เป็นต้น พ่อแม่ควรสร้างแบบแผนชีวิตที่ดีให้วัยรุ่นได้เลียนแบบพฤติกรรม ดังนั้นสัมพันธภาพที่อบอุ่นจะทำให้ลูกๆ หรือสมาชิกในครอบครัวสามารถปรับตัวให้เข้ากับคนอื่นได้และอยู่ในสังคมอย่างเป็นสุข เมื่อมีปัญหาใดๆ เกิดขึ้นพ่อแม่ควรแก้ไขปัญหาตามเหตุตามผลและพร้อมที่จะช่วยเด็กให้สามารถแก้ปัญหาได้ อย่าใช้มาตรฐานทางสังคมหรือมาตรฐานของตนเองแก้ปัญหาวัยรุ่นจนกระทั่งวัยรุ่นไม่เข้าหา นั่นจะทำให้การแก้ปัญหายุ่งยากลงไปอีก

พัฒนาการทางด้านอารมณ์ของวัยรุ่น เนื่องจากระยะนี้เป็นระยะเปลี่ยนแปลงทางด้านการทำงานของระบบต่อมต่างๆ ทำให้อารมณ์วัยรุ่นแปรปรวนง่าย และบางครั้งอารมณ์อาจรุนแรง อย่างไรก็ดีวัยรุ่นสามารถยอมรับตนเองและยอมรับผู้อื่นได้ แต่สิ่งสำคัญที่สุดคือ วัยรุ่นต้องการให้คนอื่นยอมรับตัวเขามากกว่า วัยรุ่นต้องการที่จะสร้างความสัมพันธ์ระหว่างเพื่อนรุ่นเดียวกันทั้งที่เป็นเพศเดียวกันและต่างเพศ วัยรุ่นทั้งชายหญิงมีความสามารถที่จะแสดงพฤติกรรมให้เหมาะสมกับเพศของตนและสามารถเลียนแบบพฤติกรรมของผู้ใหญ่ โดยวัยรุ่นชายจะเลียนแบบบทบาทของผู้ชายที่ตนชื่นชอบ ส่วนวัยรุ่นหญิงจะเลียนแบบพฤติกรรมของผู้หญิงที่ตนชื่นชอบตั้งแต่คุณแม่ไปจนถึงดาราคนโปรดเป็นต้น อย่างไรก็ดีวัยรุ่นสามารุควบคุมอารมณ์ได้ดี ชอบช่วยเหลือตนเอง สามารถรับฟังความคิดเห็นของคนอื่น รุ้จักที่จะตัดสินใจเลือก เห็นคุณค่าของสิ่งต่างๆ ที่จะยึดมาเป็นแบบในการดำรงชีวิตและมีการเตรียมตัวที่จะพัฒนาตนไปสู่ขั้นที่สูงขึ้น รวมทั้งอาจชอบการสร้างจิตนการและสร้างความฝันให้เป็นจริง เพราะวัยนี้เป็นวัยที่จะเตรียมตนเองไปสู่โลกของอาชีพ เขาจึงต้องศึกษาหาความรู้ และสำรวจตนเพื่อจะได้รู้ว่าตนเองต้องการอะไรนอกจากนี้วัยรุ่นยังเป็นช่วงแห่งการยึดมั่นในหลักการหรืออุดมการณ์เพื่อเข้าใจปรัชญาชีวิตที่สมบูรณ์ต่อไป

อย่างไรก็ดีวัยรุ่นเป็นวัยที่มีความรับผิดชอบสูง สามารถตัดสินใจที่จะทำกิจกรรมต่างๆ ได้ สิ่งสำคัญที่จะช่วยให้วัยรุ่นผ่านช่วงนี้ไปได้ วัยรุ่นต้องได้รับการสนับสนุนจากครอบครัว โดยพ่อแม่ให้การยอมรับเขา ให้กำลังใจเขาวัยรุ่นก็จะมีความมั่นใจขึ้น เราอาจเรียกวัยรุ่นว่าเป็นวัยที่หญิงชายทำการสำรวจอาชีพ เพื่อน คนรักเพื่อก้าวไปสู่วัยผู้ใหญ่อย่างมั่นใจ แต่ถ้าจะพูดกันให้ชัดนัก วัยรุ่นแม้จะต้องการอิสระแต่ก็ไม่ได้หมายความว่าเข้าจะต้องการอิสระจากครอบครัวจริง เพียงแต่ต้องการรู้ว่าถ้อิสระเข้าจะเป็นอย่างไร วัยรุ่นยังต้องการกำลังใจจากพ่อแม่และคนใกล้ชิดเพื่อให้เข้ดำเนินพัฒนาการไปอย่างปกติ

วัยผู้ใหญ่

วัยผู้ใหญ่อยู่ในช่วงตั้งแต่สิ้นสุดวัยรุ่นไปจนถึงอายุ 60 ปี ในช่วงนี้พัฒนาการจะค่อนข้างยาวเราอาจแบ่งวัยผู้ใหญ่ให้เป็น 3 ช่วงคือ

วัยผู้ใหญ่ตอนต้น อายุ 20-40 ปี วัยผู้ใหญ่ตอนกลางอายุ 40-60 ปีและวัยผู้ใหญ่ตอนปลายอายุตั้งแต่60 ปีขึ้นไป ซึ่งในที่นี้จะอธิบายเป็นวัยๆ ไป

วัยผู้ใหญ่ตอนต้น ในวัยนี้พัฒนาการทางด้านร่างกายเริ่มสมบูรณ์เต็มที่ อวัยวะทุกอย่างทำงานสมบูรณ์และมีการเจริญเติบโตถึงขีดสุด พร้อมที่ก้าวออกสู่โลกของความเป็นตัวตนโดยสมบูรณ์ เป็นช่วงที่บุคคลก้าวไปสู่การแสวงหาครอบครัวใหม่ สังคมใหม่ความรับผิดชอบต่อชีวิตคนอื่น รวมถึงการพัฒนาอารมณ์ มีความสามารถควบคุมตนเป็นอย่างดี สามารถตัดสินใจในเรื่องใดบนพื้นฐานของมาตรฐานทางสังคม มีความรับผิดชอบต่อตนเองและสังคมอย่างเห็นได้ชัด มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ สามารถพัฒนางานใหม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในวัยนี้หลายคนมีชีวิตคู่ และสามารถสร้างครอบครัวให้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกันได้ หญิงชายคู่ใดที่ผ่านช่วงชีวิตนี้ไปได้ก็จะพัฒนาตนไปสู่วัยผู้ใหญ่ตอนกลางอย่างมั่นคง

วัยผู้ใหญ่ตอนกลาง เป็นช่วงวัยที่ร่างกายเริ่มถอยลง เรามักจะได้ยินกันจนค้นหูว่าเป็นช่วงที่วัยของผู้หญิงวัยทอง แต่เราอาจจะไม่ได้ยินคำว่า ผู้ชายวัยทอง ไม่บ่อยนัก แต่ในความเป็นจริงผู้ชายก็มีสิทธิเข้าสู่วัยทองเช่นเดียวกับผู้หญิง ทั้งนี้ไม่ใช่การมีสิทธิทางการเมือง สิทธิทางสังคมหรือสิทธิตามที่กฎหมายบัญญัติไว้ แต่เป็นการพัฒนาการทางร่างกายตามปกติของมนุษย์ทุกผู้ทุกนาม เมื่อถึงวัย หรือถึงวุฒิภาวะในช่วงอายุนั้นๆ คือตั้งแต่อายุ 40 ปีขึ้นไป

การเข้าสู่ภาวะวัยทองของผู้หญิงมักจะอยู่ในช่วงอายุ 40 ปีขึ้นไป แต่สำหรับบางท่านอาจจะก่อนหรือหลังจากนี้ได้ สาเหตุที่คุณผู้หญิงเข้าสู่วัยทองเร็วนั้น อาจมีสาเหตุหลายประการเช่น สาเหตุทางพันธุกรรม และสาเหตุจากสิ่งแวดล้อมภายนอก สำหรับผู้ชายการเข้าสู่วัยทอง โดยส่วนใหญ่จะเข้าสู่วัยทองช้ากว่าผู้หญิง บางคนอาจเริ่มที่เลขสี่ปลายๆ หรือบางคนอาจเริ่มที่เลขห้าต้นๆ ก็ได้ หรือบางคนอาจจะเข้าสู่วัยทองตั้งนานแล้ว แต่เจ้าตัวไม่รู้ตัวเอง คนที่เห็นการเปลี่ยนแปลงอาจเป็นคน ใกล้ชิด เป็นภรรยา หรือลูกๆ ดังนั้นการเข้าสู่วัยทองของผู้ชาย เป็นสันญาณเตือน จึงไม่ใช่ความเปลี่ยนแปลงทางสรีระที่เราจะสังเกตได้เช่นเดียวกับผู้หญิงเพราะผู้หญิง เมื่อมีอาการรอบเดือนผิดปกติ ร้อนวูบวาบ เหงื่อแตก ใจสั่น ปวดหัวไม่มีสาเหตุ อาการเหล่านี้เป็นสันญาณเตือน แต่สำหรับผู้ชายจะมีการเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกายไม่ชัดเจนนัก เรียกว่าค่อยๆ เปลี่ยนไปจนเจ้าตัวค่อยๆ คุ้น เพราะไม่มีอาการใดบ่งชัดว่าผู้ชายเข้าวัยทอง เลยคิดว่าตัวไม่เข้าวัยทอง คุณผู้ชายที่คิดเช่นนี้จงเปลี่ยนความคิดได้เลยเพราะนักจิตวิทยาเชื่อว่า เมื่อถึงภาวะความเจริญสุกงอม การทำงานต่างๆ ภายในร่างกายมนุษย์ย่อมจะทำงายลดลงเป็นปกติยังมีผู้เชี่ยวชาญอีกหลายคนได้ยืนยันแล้วว่า ผู้ชายก็มีวัยทองเช่นกันกับผู้หญิงและเราสามารถสังเกตได้จากอาการต่างๆ ของหญิงและชายวัยทองดังนี้คือ

1. ความเปลี่ยนแปลงทางด้านชีววิทยา ได้แก่การเปลี่ยนแปลงที่ค่อนข้างจะเสื่อมถอยลงทีละน้อยทีละน้อย ที่เห็นชัด ๆ ได้แก่ เส้นผม จากผมที่เคยดกดำ เป็นมันเส้นนิ่มก็จะเริ่มร่วง หยาบขึ้น และขาวแซมเห็นชัดประปราย และอาการเหล่านี้จะ ปรากฏ มากขึ้นเมื่อมีอายุมากขึ้น รองลงมาก็ดวงตา เคยอ่านหนังสือชัดแจ๋วตอนนี้ต้องยื่นสุดมืออ่านหรือสายตายาวนั่นเอง ใช้สายตามากๆ พานจะมึนหัวแบบไม่รู้สาเหตุอีกด้วยความล้าทางสาตาจะเกิดเร็วขึ้น พอถึงเวลานี้คงต้องหาแว่นส่วนตัวใช้สักอันและจำให้ได้ว่าตนมีแว่วตาจะได้ไม่ลืม และวิ่งหาทุกครั้งที่ใช้ จากดวงตาก็มาดูที่ผิวหนัง ธรรมดาอายุมากผิวที่เคยใส ผิวที่มีน้ำหล่อเลี้ยง ดูเปล่งปลั่ง ดูมีกล้ามเนื้อแข็งแรงก็จะเริ่มสีซีดลง ค่อยๆเหี่ยว ความย่นเริ่ม ปรากฏ มากขึ้น....มากขึ้น ไม่ต้องตกใจ ถึงท่านจะเป็นนักกีฬาก็เกิดอาการนี้เพียงแต่ว่าช้าหรือเร็ว และถ้าคุณบำรุงรักษาแค่ไหน การเป็นนักกีฬาหรือการเล่นกีฬาทั้งของหญิงและชายก็อาจช่วยให้เข้าวัยทองช้าหน่อย แต่อาการที่กล่าวข้างต้นมาเยือนแน่ ท่านเคยสังเกตตัวเองบ้างหรือไม่ นอกจากนี้ก็มีการเปลี่ยนแปลงที่สุขภาพฟัน ช่องปาก อายุมากขึ้น ฟันมักจะเริ่มมีปัญหา ท่านควรหาหมอฟัน หกเดือนต่อหนึ่งครั้งหรือเมื่อปวดฟันก็น่าจะดูแลเป็นพิเศษ และควรแปรงฟันหลังจากรับประทานอาหารทุกครั้งเพราะวัยของท่านจะเริ่มมีกลิ่นปากถ้าลมหายใจมีกลิ่นท่านไม่ควรรีรอ น่าจะรีบพบแพทย์เพื่อขอคำแนะนำ และในเรื่องปากนี่เองท่านอาจรู้สึกว่าการรับรส การสัมผัสกลิ่นต่างๆ ไม่ดีเท่าไรไม่เหมือนช่วงวัยหนุ่มวัยสาว เท่านั้นคงไม่พอ อาการที่เรารู้สึกหรือคนใกล้เคียงรู้สึกอีกอย่างหนึ่งคือ เรียกไม่ค่อยได้ยิน หรือพูดง่ายๆ คือหูเริมตึงหรือบางทีมีเสียงอื้อในหู อย่างไรเสียท่านก็พยายามดูแลหู รักษาความสะอาด แต่ก็ไม่ใช่ใช้น้ำยาล้างหูทุกวัน ความจริงในช่องหูจะมีสารที่หลั่งออกมาป้องกันไม่ให้เชื้อโรคเข้าและแปรรูปเป็นขี้หูอย่างที่เรารู้จักกัน ไม่ว่าผู้ชายผู้หญิงก็มีสภาพเสื่อมเช่นเดียวกัน

2. ความเปลี่ยนแปลงทางด้านจิตใจและอารมณ์ ผู้ชายและผู้หญิงเมื่อเข้าสู่วัยทองจะแบ่งเป็นสองกลุ่มคือ ชายและหญิงที่ประสบความสำเร็จในอาชีพการงาน และกลุ่มชายและหญิงที่ไม่ประสบความสำเร็จในอาชีพการงาน ถ้าท่านเป็นผู้ชายผู้หญิงในกลุ่มแรกคือ เป็นคนที่ประสบความสำเร็จในอาชีพการงาน ท่านค่อนข้างจะมีจิตใจที่เข้มแข็งสามารถพัฒนาตนและการเข้าสู่พัฒนาการในช่วงชีวิตวัยทองได้อย่างมีวุฒิภาวะ คือจะมีความมั่นคงทางอารมณ์ มีความสามารถในการควบคุมตนเอง เป็นผู้ใหญ่ สุขุม มีหลักการ มีการปฏิบัติที่ถูกธรรมนองคลองธรรม มีจิตใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ โอบอ้อมอารี มองเพื่อนมนุษย์เช่นเดียวกับตน สามารถนำตนเองได้ ชายหญิงกลุ่มนี้ค่อนข้างเป็นที่รักของคนทั่วไป และคนใกล้ชิด อีกกลุ่มหนึ่งคือ กลุ่มชายหญิงที่ไม่ประสบความสำเร็จในอาชีพการงาน ผู้ชายและผู้หญิงกลุ่มนี้รวมไปถึงคนที่ไม่มีความมั่นคงทางจิตใจและอารมณ์ ในที่ทำงานก็ไม่รู้สึกมั่นคงใดๆ ก่อให้เกิดความวิตกกังวล ความหวั่นไหวทางอารมณ์บ่อยๆ หรือทำงานอะไรมักจะสะดุด ไม่ถูกตาถูกใจ มองทิศทางงานของตนเองไม่มั่นคงนัก คนวัยนี้จะรู้สึกเสียหน้า น้อยเนื้อต่ำใจ บางคนอาจก้าวร้าวในคำพูด หรือพฤติกรรมเช่น การใช้อำนาจที่ตนมีอยู่อันน้อยนิดกดขี่คนอื่น ยึดหลักการแบบไม่ผ่อนคลาย จู้จี้จุกจิก เจ้าอารมณ์ จับผิดคนอื่นบ่อยๆ อภัยไม่เป็น พฤติกรรมเหล่านี้เป็นปัญหาของชายและหญิงวัยทองที่ปรับตัวไม่ได้และมีพัฒนาการปรับตัวไม่ดีตั้งแต่วัยต้นๆ ซึ่งจะส่งผลถึงวัยผู้ใหญ่ด้วย

มีแนวคิดที่น่าสนใจอย่างหนึ่งของงานวิจัย ต่างประเทศเขาทำการวิจัยเรื่องพฤติกรรมเพศ

หญิงและพฤติกรรมเพศชายเมื่อเข้าสู่ผู้ใหญ่ ผู้หญิงเมื่อแต่งงานมีครอบครัว และมีอายุพอสมควรผู้หญิงจะสนใจการเลี้ยงดูสมาชิกในครอบครัวให้อยู่ดีมีสุข แต่ผู้ชายกลับสนใจในเรื่องความต้องการทางเพศ การคบหาสมาคม การทำงานอันนำไปสู่ความสำเร็จ ดังนั้นในช่วงวัยเดียวกันเช่น ชายอายุ 45 ปีและหญิงอายุ 45 ปี ผู้หญิงจะสนใจเรื่องครอบครัว เรื่องสุขภาพและการเปลี่ยนแปลงทางด้านสรีระของตนเอง แต่ผู้ชายจะสนใจเรื่องงานและความก้าวหน้าในงานเรียกว่า วัยกำลังขยันโบราณว่า แรงดี ฝีเท้ายังไม่ตก ถ้าเผอิญงานเป็นไปตามความมุ่งหมาย ผู้ชายก็จะพัฒนาทั้งทางด้านร่างกาย อารมณ์ สติปัญญา และสังคมได้เต็มศักยภาพ แต่ถ้าในกรณีกลับกันผู้ชายที่ค่อนข้างล้มเหลวในงาน อาจจะเลือกทางเดินอย่างอื่นที่เหมาะกับตน เช่น คุณอาจเลือกกิจกรรมที่ลดเป้าหมายลงมา หรือ เลือกเป้าหมายใหม่ แต่บางคนอาจมีพฤติกรรมตรงกันข้าม คือไม่กระตือรือร้นเลย อย่างไรก็ได้ อะไรก็ได้ วิธีการตัดสินใจในการเลือกแบบแผนการดำเนินชีวิตจะมีผลต่ออาการวัยทองของผู้ชายโดยทั้งสิ้น การเลือกเป้าหมายใหม่แล้วพยายามเดินไปสู่เป้าหมายใหม่ย่อมทำให้ความคับข้องใจลดลง ความรุนแรงในการเข้าวัยทองก็จะเบาบางลงด้วย เราอาจกล่าวได้ว่า วัยทองของผู้ชายค่อนข้างขึ้นอยู่กับสภาพจิตใจ อารมณ์ และความรู้สึกมากกว่าสิ่งอื่น ส่วนการเปลี่ยนแปลงทางด้านสรีระนั้นเป็นเรื่องที่ร่างกายดำเนินอยู่เช่นนั้นเอง อยู่ที่ว่าชายและหญิงจะควบคุมจิตใจและอารมณ์ได้หรือไม่ จิตใจที่ดีย่อมอยู่ในร่างกายที่สมบูรณ์ ถ้าชายหญิงสามารถควบคุมให้ใจดี ใจมีพลัง ใจจะนำกายไห้คิดและทำในสิ่งดีๆ ปัญหาวัยทองในชายหญิงจึงไม่ใช่เรื่องใหญ่เลย

3. ความเปลี่ยนแปลงทางด้านเศรษฐกิจและสังคม สำหรับปัญหาด้านเศรษฐกิจและสังคมก็เป็นอีกปัญหาหนึ่งที่ทำให้ชะลออาการวัยทองได้ หรืออาจจะเป็นตัวเร่งให้เกิดวัยทองของผู้ชายและผู้หญิงเร็วขึ้น เป็นต้นว่ารายรับไม่พอกับรายจ่าย มีหนี้สินรุงรัง หนี้จากเรื่องไม่เป็นเรื่องที่ต้องครุ่นคิด มีฐานะทางสังคมด้อยกว่าเพื่อนในรุ่นเดียวกัน สิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นสาเหตุแห่งความทุกข์ ความวิตกกังวล โดยทั้งสิ้น ถามว่าวัยนี้ทั้งผู้ชายและผู้หญิงหนีปัญหาเหล่านี้ได้มั๊ยคำตอบคงไม่ได้เพราะเป็นภาระและหน้าที่ ดังนั้นการเข้าสู่วัยนี้อย่างสมบูรณ์คือการยอมรับทุกเรื่องที่จะผ่านเข้ามาในชีวิตทั้งสุขและสมหวังทั้งทุกข์และผิดหวังเราคงต้องค่อยๆ หาทางแก้ไข ค่อยๆ คิด ทำอย่างไรก็ได้ที่ตัวชายและหญิงไม่เป็นผู้สร้างปัญหาขึ้นมาใหม่ แล้วสะสางปัญหาเก่าๆ ด้วยวิธีการชาญฉลาด แก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ บ้างครั้งการยอมรับความจริงมันอาจทำให้ไม่ทุกข์ก็ได้ ถ้าเราจะยอมรับความจริง

วิธีการปฏิบัติเมื่อเข้าวัยทอง มีดังนี้

1. ดูแลรักษาสุขภาพกายให้ถูกสุขอนามัย อวัยวะของร่างกายส่วนใดต้องดูแลเป็นพิเศษ อย่ารีรอรีบพบแพทย์ เช่น ฟัน ดวงตา ความเจ็บแปลบภายในทรวงอก อาการปวดศีรษะแบบไม่รู้สาเหตุ อาการต่างๆที่ผิดปกติ อย่านิ่งนอนใจ ควรรีบพบแพทย์ ถึงไม่เป็นอะไร ท่านก็ควรตรวจสุขภาพประจำปี แล้วปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์

2. ดูแลเรื่องอาหารการกิน ผู้ชายวัยทองควรงดเครื่องดื่มที่มีแองกอฮอล์ เหล้ายา บุหรี่น่าจะห่างไกลได้แล้ว หรือแม้แต่กาแฟ ก็ควรดื่มแค่วันละแก้ว และควรดื่มในช่วง สิบโมงเช้าน่าจะดี หลังจาก บ่ายสองแล้วท่านไม่ควรดื่มกาแฟ เพราะกาแฟจะทำให้ท่านนอนไม่หลับ การดื่มกาแฟที่ดีของชายวัยทองควรเติมนมสดที่เพิ่มแคลเซี่ยมและไม่มีครอเลสทอรอล น่าจะดีกว่า ถ้าติดหวานก็ใช้น้ำตาล 1 ช้อนชาพอ ท่านควรรับประทานอาหารให้ครบห้าหมู่ สิ่งที่ควรทานมากๆ คือ โปรตีนจากเนื้อปลา ผักสดที่ให้แคลเซียม เช่นใบชะพลู เม็ดบัว ใบยอ ยอดแค ขี้เหล็ก ผักสมุนไพรพื้นบ้านดีทั้งสิ้น รวมไปถึงผลไม้ เช่นกล้วยน้ำหว้า มะละกอ ผลไม้ที่ไม่หวานจัด เพราะความหวานของผลไม้เมื่อเรารับประทานแล้วร่างกายสามารถซึมผ่านเส้นเลือดได้ทันที นอกจากนี้ท่านควรจะออกกำลังกายหลังรับประทานอาหารเล็กน้อยเพื่อให้ระบบการย่อยดี การออกกำลังควรออกกำลังกายตอนเช้าจะทำให้ร่างกายสดชื่น เช่น การเดิน การขี่จักรยาน ไม่แนะนำให้วิ่งเพราะวัยนี้สุขภาพข้อเข่าท่านอาจไม่ดี ต้องระวังอย่าให้ล้ม อาหารกับการออกกำลังจะเป็นของคู่กัน กินอาหารได้ไม่ออกกำลังกายก็จะทำให้ระบบการย่อยไม่ดี การเผาผาญอาหารก็ทำได้ช้า ดังนั้นชายวัยทองจึงเริ่มอ้วนไง

3. รักษาสุขภาพจิตและอารมณ์ ในการรักษาสุขภาพจิต และอารมณ์ ให้จำประโยคนี้ “ใจเป็นของเราใยเราทำร้ายใจเรา” ฉะนั้น จงอย่าทำร้ายจิตใจตนเอง จงเคารพตนเอง เมื่อใดที่ตัดสินใจแล้วให้เคารพการตัดสินใจแม้ว่าจะล้มเหลวก็ยอมรับความจริงและสามารถเริ่มต้นใหม่ได้ เป้าหมายนี้ยากไป เราไปไม่ถึงดวงดาวเราก็ไม่ทำร้ายคนอื่น หันกลับมามองตนเองแล้วลองเลือกเป้าหมายใหม่ พยายามมองอะไรให้ง่ายๆ ไม่เจ้าคิดเจ้าแค้น ไม่ระแวง ไม่อาฆาต รักษาจิตรักษาใจ รักษาอารมณ์ จนสามารถควบคุมตนเองได้ ถ้าท่านทำได้ อาการเหล่านี้จะชะลอการเข้าสู่วัยทองให้ช้าลง

การเข้าสู่วัยทองของเพศชายและเพศหญิง แบบไม่ทำให้คนใกล้ตัวหงุดหงิดตามไปด้วยต้อง รักษาจิตรักษากาย รักษาอารมณ์ ให้อยู่อย่างรู้ตัว มองโลกในแง่ดี มองความดีของคนอื่นๆ บ้าง ยอมรับความแตกต่างระหว่างบุคคลพยายามเข้าใจคนอื่นเช่นเดียวกับเข้าใจตนเองเมื่อนั้นท่านจะเป็นที่รักทั้งของคนที่บ้านและที่ทำงาน